Trong bộ môn Sinh học lớp 10 và lớp 11, khái niệm về áp suất thẩm thấu và ý nghĩa của nó trong cuộc sống con người gây khó khăn cho các bạn học sinh. Vậy áp suất thẩm thấu là gì Sinh 11? Các vấn đề liên quan đến khái niệm này sẽ được chúng tôi giải đáp trong nội dung bài viết ngày hôm nay.
Thẩm thấu là gì? Áp suất thẩm thấu là gì?
Thẩm thấu là sự dịch chuyển các dung môi từ dung dịch có nồng độ thấp sang những dung dịch có nồng độ cao. Quá trình dịch chuyển này sẽ được thực hiện thông qua màng và kết thúc nếu như nồng độ của cả 2 dung dịch đảm bảo cân bằng nhau.
Khi đó, áp suất thẩm thấu được miêu tả là áp suất tối thiểu cần được áp dụng cho dung dịch để ngăn dòng chảy của dung môi tinh khiết thông qua màng bán thấm về phía chứa chất tan.
Áp suất thẩm thấu được xác định là thước đo xu hướng của dung dịch lấy trong dung môi nguyên chất bằng thẩm thấu. Khi đó, áp suất thẩm thấu tiềm năng là áp suất thẩm thấu tối đa được phát triển trong dung dịch nếu nó được tách ra khỏi dung môi tinh khiết hoàn toàn bằng một màng bán kết.
Yếu tố gây ảnh hưởng tới áp suất thẩm thấu
Thực tế, trên cả động vật và thực vật thì áp suất thẩm thấu phụ thuộc vào nồng độ của phân tử bé và ion. Đối với động vật, áp suất thẩm thấu bị phụ thuộc vào sinh lý tế bào đối với từng giai đoạn cụ thể, đặc biệt là đối với màng Lipoprotein. Bởi, màng này đảm nhiệm vai trò vận chuyển lipid trong máu giúp cho máu được lưu thông một cách hiệu quả.
Những yếu tố nêu trên sẽ làm ảnh hưởng tới sự chênh lệch áp suất thẩm thấu. Áp suất này tăng hay giảm chính là do chịu ảnh hưởng trực tiếp từ những yếu tố này.
Công thức để tính áp suất thẩm thấu
Công thức tính áp suất thẩm thấu của dung dịch trong Vật lý như sau:
P = R*T*C
Trong đó:
- P gọi là áp suất thẩm thấu (ATM)
- R gọi là hằng số (R= 0,082)
- T gọi là nhiệt độ tuyệt đối ((T = 273 + t०C)
- C gọi là nồng độ dung dịch (gam/lít)
Ý nghĩa của áp suất thẩm thấu
Áp suất thẩm thấu có vai trò cân bằng đối đối với cơ thể người và động vật, đặc biệt là hồng cầu. Khi thực hiện các thay đổi đối áp suất thẩm thấu, nếu so sánh áp suất thẩm thấu sẽ thấy hàm lượng nước có trong tế bào được thay đổi và gây rối loạn chức năng tế bào.
- Đối với thực vật: Thẩm thấu giúp cây hút nước, khoáng chất trong đất để đảm bảo quá trình sinh trưởng và phát triển. Nếu có thay đổi về áp suất thẩm thấu sẽ gây hại cho cây, hiệu suất phản ứng này có thể khiến cây bị chết.
- Đối với động vật: Áp suất thẩm thấu giúp máu được lưu thông, đảm bảo việc phân phối nước trong cơ thể cũng như ngăn chặn tình trạng mất nước một cách hiệu quả.
Xem thêm:
Tìm hiểu các thông tin về áp suất thẩm thấu của máu
Ngoài khái niệm về áp suất thẩm thấu, chúng ta cần tìm hiểu kỹ hơn về áp suất thẩm thấu trong máu. Cụ thể:
1. Khái niệm
Áp suất thẩm thấu trong máu là hiện tượng có vai trò đặc biệt quan trọng đối với cơ thể của con người vì chúng quyết định tới sự phân phối của nước. Áp suất thẩm thấu này thường do muối khoáng có trong huyết tương tạo ra, trong đó chủ yếu là muối NaCl.
2. Phân loại
Áp suất thẩm thấu trong máu gồm 2 loại đó là:
- Phần lớn: Do nồng độ muối khoáng đã hòa tan trong máu tạo nên và được gọi là áp suất thẩm thấu tinh thể (giá trị khoảng 5675 mmHg).
- Phần nhỏ: Được tạo nên từ các protein trong huyết tương, được gọi là áp suất thẩm thấu thể keo (có giá trị khoảng 25 mmHg). Dù giá trị nhỏ nhưng chúng có khả năng giữ và trao đổi nước giữa các mao mạch và các mô.
3. Vai trò
Việc đảm bảo cho sự ổn định của áp suất thẩm thấu trong máu mang lại những ý nghĩa sinh lý to lớn cho cơ thể người và động vật. Cụ thể, nếu như áp suất thẩm thấu ở hồng cầu và huyết tương bằng nhau thì hồng cầu sẽ không có gì thay đổi; còn nếu tỷ lệ này có sự khác biệt sẽ dẫn tới một số vấn đề sau:
- Khi áp suất thẩm thấu lớn hơn áp suất thẩm thấu của hồng cầu thì hồng cầu sẽ bị teo lại.
- Khi áp suất thẩm thấu nhỏ hơn áp suất thẩm thấu của hồng cầu thì nước sẽ bị đi vào hồng cầu khiến cho hồng cầu căng phồng lên và gây ra hiện tượng dung huyết.
Như vậy, các chia sẻ chi tiết trên đây của chúng tôi đã giải đáp cho câu hỏi áp suất thẩm thấu là gì Sinh 10 và vai trò của nó đối với con người, động vật và cả thực vật. Mời bạn đọc theo dõi các bài viết tiếp theo trên website hutbuicongnghiep.com mỗi ngày.
